Er bestaan veel misvattingen over hoogbegaafdheid. Ik noem er drie.
I. “Hoogbegaafde mensen presteren bovengemiddeld of zelfs uitzonderlijk goed.”
Dat kan inderdaad! Maar dat is zeker niet altijd het geval. Er zijn ook hoogbegaafde kinderen en jongeren die lage of gemiddelde cijfers halen, zonder zichtbaar ergens in uit te blinken. Relatief of absoluut onderpresteren heeft verschillende oorzaken, waaronder faalangst, perfectionisme, lage motivatie en/of gebrekkige leerstrategieën.
II. “Een IQ-test is de beste manier om hoogbegaafdheid te meten.”
Soms wijst alles erop dat een kind of jongere hoogbegaafd is. Toch komt dat vervolgens niet uit een IQ-test. Dat heeft een aantal mogelijke oorzaken. Juist doordat een hoogbegaafd persoon vaak meerdere intensiteiten heeft, is de kans groot dat een IQ-test stiekem méér meet dan IQ. Prestatiedruk, faalangst, perfectionisme, vermoeidheid, zelfsaboterende overtuigingen of juist te complex denken spelen allemaal mee. En dan nog de ruimte, de onderzoeker, het moment van de dag… Een IQ-test kan hoogbegaafdheid dus wel bewijzen (overpresteren bestaat niet!), maar níet uitsluiten. Een vraaggesprek en een screening geven dan een completer beeld.
III. “Hoogbegaafde mensen hebben geen hulp nodig. Die redden zichzelf wel.”
Hoogbegaafde mensen zijn cognitief sterk. Dat maakt het makkelijk om te denken dat ze geen begeleiding nodig hebben, want ‘ze zijn toch zo slim?’ Maar wie leert hen zichzelf te snappen? Wie leert hen omgaan met een wereld die zij niet altijd begrijpen én die hen niet altijd begrijpt? Waar zijn voor hen de ontwikkelingsgelijken om zich mee te kunnen verbinden?
Net als ieder ander hebben hoogbegaafde kinderen en jongeren begeleiding nodig om op te groeien tot gezonde, stabiele volwassenen. Cruciaal daarbij is de aandacht voor het autonome zelf en de bijbehorende intellectuele, emotionele, verbeeldende, sensorische en/of psychomotorische intensiteiten.
Hoogbegaafdheid beter begrijpen
Naast deze misvattingen over hoogbegaafdheid, wordt ook hoogbegaafdheid zelf niet altijd herkend. Dit leidt soms tot misdiagnoses. Je leest er meer over op de pagina ‘Misdiagnoses bij hoogbegaafdheid’.
