Voor eigenzinnige denkers en kleurrijke voelers

Voor eigenzinnige denkers en kleurrijke voelers

Hoogbegaafd?

Hoogbegaafdheid is een combinatie van snel denken, diep voelen en intens waarnemen. Het is meer dan enkel intelligentie. Het is een manier van (eigenzinnig) zijn.

“Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker die complexe zaken aankan. Autonoom, gedreven en nieuwsgierig van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.”
(Symposium ‘Hoogbegaafd. Dat zie je zo!’ 2007)

Beeldend vormgegeven ziet dat er zo uit:

Delphi-model hoogbegaafdheid

Sterke prikkelgevoeligheid bij hoogbegaafdheid

Hoogbegaafde mensen beleven het leven intens. Dat betekent dat ze sterk prikkelgevoelig zijn. Hoe dat er precies uitziet, is bij iedere hoogbegaafde anders. De overexcitabilities* (gevoeligheden, intensiteiten) laten zien welke overeenkomsten en verschillen er kunnen zijn.

  • Intellectueel: Een ‘ever active’ brein. Snel denken, veel vragen, willen begrijpen, intrinsieke nieuwsgierigheid. Een snelle, eigenzinnige denker, die niet zomaar genoegen neemt met een antwoord, maar steeds weer een nieuwe kwestie of puzzel op te lossen heeft. Leerhonger!
  • Psychomotorisch: Het lichaam praat mee! Overactief, beweeglijk, druk, veel en snel praten, altijd met iets moeten friemelen. Dit zijn de stuiterballetjes, vooral als het enthousiasme of juist de spanning toeneemt. Beweging is een belangrijke uitlaatklep.
  • Emotioneel: Ik voel dus ik leef. Een intens, veelzijdig en kleurrijk gevoelsleven, met alle nuances die daarbij horen. Het leven ráákt hen, recht in het hart. Ze voelen zich diep betrokken bij (het leven en lijden van) andere mensen, dieren en de wereld in het algemeen. Groot invoelend vermogen, rechtvaardigheidsgevoel en emotionaliteit. Recht uit het hart!
  • Verbeeldend: “If you can dream it…” Dit zijn de verhalenvertellers, de toneelspelers, de schrijvers en de dromers. Mensen met een rijke fantasie en sterke verbeeldingskracht. Zij hebben maar een flintertje realiteit nodig om innerlijk een hele wereld op te tuigen. Zit niet zo te dromen, jongen… Voor hen is dit een prachtig instrument om het leven als magisch te zien.
  • Sensorisch: Gevoelig voor geur, reuk, kleuren, structuren, geluiden. Willen de dingen graag even aanraken, alsof ze dan nog beter kunnen voelen hoe mooi iets is. Kunnen intens geraakt worden door schoonheid. Voorbeelden zijn: kunst, natuur, prachtig kleurenspel of muziek.

*Deze vijf intensiteiten zijn geformuleerd door psychiater en psycholoog Kazimierz Dabrowksi (1902-1980) in zijn ‘Theorie van Positieve Desintegratie’. Zijn compagnon en collega-psycholoog, bioloog en neuroloog Michaël Piechowski noemt ‘sterk ontwikkelde intuïtie’ als nummer zes.

Bewust hoogbegaafd (in een overwegend niet-hoogbegaafde wereld)

Hoogbegaafdheid heeft verschillende uitingsvormen. Als iemand (vermoedelijk) hoogbegaafd is, is vraag twee dan ook: hóe ben je hoogbegaafd? Welke intensiteiten herken je? Hoe uit dat zich bij jou? Vanaf jonge leeftijd is die bewustwording heel belangrijk: Oh, dáárom doe ik zo!

Hoogbegaafdheid is divers. In de praktijk betekent het -globaal- dat hoogbegaafde kinderen en jongeren bekend kunnen zijn met:

  • Een grote wilskracht, gedrevenheid, passie voor één of meerdere onderwerpen.
  • Een natuurlijke behoefte aan autonomie.
  • Intense (emotionele) reacties op prikkels van binnenuit en buitenaf.
  • Een hoofd dat altijd AAN staat, soms met piekeren en/of slecht slapen tot gevolg.
  • Een groot inlevingsvermogen, verantwoordelijkheids- en rechtvaardigheidsgevoel.
  • Een van nature aanwezige neiging tot creativiteit en/of (zelf)expressie.
  • Een hyperbeweeglijk lijf, als uiting van een enorm actief brein.
  • Een hoge innerlijke lat, vaak gepaard met enige vorm van perfectionisme, prestatiedruk, succes- of faalangst. Soms ook onderpresteren.
  • De drang om vragen te stellen, ook over existentiële kwesties (Wat is leven en waarom leef ik? Waarom warmt de planeet op? Waarom is de wereld zoals zij is?)
  • Een sterke intuïtie.

Hoogbegaafde mensen denken, voelen, observeren anders dan 98% van de mensen om hen heen. Dat is nou eenmaal hoe ze geboren zijn. Het vraagt specifieke vaardigheden om met die complexe binnen- en buitenwereld om te gaan.

Binnenwereld

  • Hoe verwerk je de vele prikkels (gedachten, geluiden, geuren, bewegingen, emoties, sensaties) die van binnen en buiten op je afkomen? Tot welk gedrag leidt het vele dat je denkt, voelt, vindt, ervaart – en is dat inderdaad de beste manier?

Buitenwereld

  • Hoe ga je om met mensen die het leven niet zo intens beleven als jij? Hoe vind je -te midden van al die schoolse, gekaderde structuren en systemen– jouw eigen weg, en wat als die weg anders is dan die van anderen? Hoe ga je om met het gevoel anders te zijn?
Het is de kunst jezelf te blijven in een wereld die vaak anders van je vraagt.

(Niet) Mogen zijn zoals je bent

Hoogbegaafde mensen merken -vaak al op jonge leeftijd- dat ze niet (helemaal) passen in de wereld zoals die is. Onbewust ontstaat dan soms het gevoel niet te mogen zijn zoals ze zijn. Dat is schadelijk voor de ontwikkeling. Het leidt tot negatieve overtuigingen en sterke overlevingsmechanismen, die van leven overleven maken. Zo hoeft het niet te zijn. Daarvoor is het belangrijk dat we alert, sensitief en responsief zijn ten aanzien van deze hoogbegaafde kinderen en jongeren. Ze verdienen de ruimte om zichzelf te zijn.

Misschien herken je bij jouw hoogbegaafde kind één van de volgende signalen:

Niet meer naar school willen veel huilen gevoel van anders-zijn veel piekeren woede-uitbarstingen heel stil zijn heel druk zijn ‘overal en nergens’ zijn (ongrijpbaar) faalangstig geen aanraking verdragen vooral ‘een hoofd’ zijn angsten hebben slaapproblemen beter kunnen dan eruit komt moeite met verandering onzekerheid controle willen houden niet kunnen samenwerken grote verschillen tussen gedrag thuis en op school / elders eenzaamheid gevoel van onveiligheid brutaal zijn tegen de leraar of ouders innerlijke of uiterlijke onrust weinig verbinding met andere kinderen/mensen grote sociaal wenselijkheid treiteren weinig contact met het eigen lichaam (te) verantwoordelijk voelen wantrouwend naar de wereld erg aanhankelijk zijn ‘op het randje’ presteren somberheid moeite met druk perfectionismeniet meer willen leven negatief zelfbeeld

Het is belangrijk om deze gevoelens en gedragingen serieus te nemen. Onderzoek waarom je (vermoedelijk) hoogbegaafde kind zich zo voelt of gedraagt, en onderneem zo nodig actie. Mocht je hierbij mijn begeleiding kunnen gebruiken, dan hoor ik graag van je.