Veel mensen noemen hoogsensitiviteit in één adem met overprikkeling. In de basis zijn de eigenschappen die horen bij hoogsensitiviteit echter neutraal. Of ze een positief of negatief effect hebben op iemands leven, is afhankelijk van het hoogsensitieve individu, de geleerde vaardigheden, eerdere ervaringen (inclusief aangenomen overlevingsmechanismen) en de omgeving waarin iemand zich bevindt.

• Gevoelig zijn voor prikkels betekent: je absoluut niet prettig voelen in een luide, rokerige, met TL-balken-belichte omgeving. Maar het betekent ook: intens kunnen genieten van de geur van net-gevallen regen, Ludovico Einaudi’s prachtige pianospel en de zachtrode avondgloed die aan de hemel gloort. Gevoelig zijn voor prikkels betekent: het leven diepgaand kunnen ervaren, in al haar hard en al haar zacht.
• Emoties sterk voelen betekent: intens geraakt kunnen worden door al wat pijnlijk is in het leven. Maar net zo intens is je vermogen te ervaren wat daarachter ligt, voorbij die scherpe pijn. Net zo intens is je vermogen om al het moois in de wereld te ervaren en steeds opnieuw weer lief te hebben. Veel voelen betekent: kunnen leven met een open hart.
• Afgestemd zijn op je omgeving betekent: jezelf kunnen verliezen. Zo opgaan in de ander dat er geen Zelf meer is. Maar het betekent ook: met dezelfde kracht kunnen afstemmen op je eigen belevingswereld. Jezelf net zo kunnen observeren als dat je al het andere observeert. Afstemmen op de omgeving betekent: kunnen afstemmen op het diepst van jezelf.
• Een sterk empathisch vermogen betekent: jezelf diepgeraakt, lamgeslagen en machteloos kunnen voelen door al het leed in de wereld. Maar het betekent ook: het vermogen om echt verbinding te maken met mensen, dieren en al het moois om ons heen. Een sterk empathisch vermogen betekent: kunnen leven vanuit verbinding.

Hoogsensitiviteit is de som van eigenschappen waarmee je geboren bent. Dat kan soms tot overprikkeling leiden. Wanneer dat vaak gebeurt, of de eigenschappen anderszins tot problemen leiden, is dat een signaal om actie te ondernemen. Overprikkeling is in essentie namelijk geen kenmerk van hoogsensitiviteit.

Hoogsensitieve kinderen en jongeren lopen soms vast. Omdat ze zichzelf te veel aanpassen aan hun omgeving. Omdat ze niet weten hoe ze moeten omgaan met hun prikkelgevoeligheid. Omdat ze zich geen raad weten met het vele en intense dat ze voelen. Omdat ze zich niet, of niet voldoende bewust zijn van hun hoogsensitiviteit.

Mensen, en in het bijzonder jonge mensen, leren over zichzelf via de wereld om hen heen. Maar 80% van de wereld is niet hoogsensitief. Die gaan anders om met prikkels, hebben een minder geschakeerd, minder intens-gekleurd gevoelsleven en zijn -over het algemeen- wat minder afgestemd op hun omgeving.

Wanneer hoogsensitieve kinderen en jongeren zich daaraan spiegelen, zonder te weten dat dergelijke verschillen tussen mensen bestaan én mogen bestaan, komen ze al snel tot de conclusie dat ze a) niet zo zijn en b) er dus wel iets mis met hen moet zijn. Ze voelen dat ze niet passen, zich minder moeten ‘aanstellen’, niet zo gevoelig moeten zijn.

Onbewust ontstaat dan soms het gevoel niet te mogen zijn zoals ze zijn. Dat is schadelijk voor de ontwikkeling. Het leidt tot negatieve overtuigingen en sterke overlevingsmechanismen, waarvan onzekerheid, faalangst, sociaal wenselijk gedrag (‘the will to please’), verharding en perfectionisme enkele uitingsvormen zijn. Daarmee wordt leven overleven. Zo hoeft het niet te zijn. Daarvoor is het belangrijk dat we alert, sensitief en responsief zijn ten aanzien van deze hoogsensitieve kinderen en jongeren. Ze verdienen de ruimte om zichzelf te zijn.

Mocht je hierbij mijn begeleiding kunnen gebruiken, dan hoor ik graag van je.